Giao dịch liên kết là gì? Quy định xác định giá tính thuế trong giao dịch

Giao dịch liên kết là một khía cạnh quan trọng trong quản lý thuế doanh nghiệp, đặc biệt đối với các công ty có quan hệ liên kết trong cùng một tập đoàn hoặc đa quốc gia. Đây là vấn đề phát sinh trong quá trình sản xuất, kinh doanh giữa các doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ thuế và tính minh bạch tài chính. Vậy chúng có vai trò như thế nào với doanh nghiệp và cách tính thuế ra sao? Cùng BEE PRO tìm hiểu hình thức giao dịch này qua bài viết dưới đây nhé!

Xem thêm:

• Hồ sơ kê khai thuế gồm những gì? Hạn nộp tờ khai thuế tháng 2/2025
• Cập nhật lương tối thiểu vùng: Tác động thực tế và cách tính đơn giản
• Công đoàn cơ sở là gì? Điều kiện, nhiệm vụ và quyền hạn cần biết

Giao dịch liên kết là gì?

Giao dịch liên kết là các giao dịch phát sinh giữa các bên có mối quan hệ liên kết trong quá trình hoạt động kinh doanh. Theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019 và Khoản 1 Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ-CP, các bên được coi là có quan hệ liên kết khi thuộc một trong hai trường hợp sau:

• Một bên trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào việc điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào bên kia.
• Cả hai bên đều chịu sự điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư từ một bên thứ ba.

Việc xác định giao dịch liên kết giúp cơ quan thuế kiểm soát việc kê khai thuế và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp.

Trường hợp có giao dịch liên kết

Khi nào một doanh nghiệp được xem là có giao dịch liên kết? Đây là câu hỏi quan trọng mà nhiều doanh nghiệp quan tâm, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia và công ty có quan hệ liên kết. Theo Khoản 1 Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ-CP, các trường hợp được xem là có quan hệ liên kết bao gồm:

• Một bên trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào việc điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào bên kia.
• Các bên cùng chịu sự điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư từ một bên thứ ba.
• Một doanh nghiệp nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 25% vốn góp của doanh nghiệp kia.
• Cả hai doanh nghiệp có cùng một cá nhân hoặc tổ chức nắm giữ ít nhất 25% vốn góp.
• Một bên nắm giữ quyền kiểm soát hoặc quyết định chính sách tài chính, kinh doanh của bên kia.
• Các doanh nghiệp có mối quan hệ theo hình thức công ty mẹ – công ty con.
• Các bên có mối quan hệ liên kết thông qua hợp đồng hợp tác kinh doanh, trong đó một bên nắm quyền kiểm soát hoạt động kinh doanh của bên kia.

Những quy định này giúp xác định rõ phạm vi áp dụng của các chính sách thuế và kiểm soát giao dịch liên kết nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong hoạt động kinh doanh.

Các hình thức giao dịch liên kết​

Theo Khoản 2 Điều 1 Nghị định 132/2020/NĐ-CP, giao dịch liên kết bao gồm các hoạt động như: các giao dịch mua, bán, trao đổi, thuê, cho thuê, mượn, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng hàng hóa, cung cấp dịch vụ; vay, cho vay, dịch vụ tài chính, đảm bảo tài chính và các công cụ tài chính khác. Mua, bán, trao đổi,  thuê, cho thuê, mượn, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng tài sản hữu hình, tài sản vô hình và thỏa thuận mua, bán, sử dụng chung nguồn lực như tài sản, vốn, lao động, chia sẻ chi phí giữa các bên có quan hệ liên kết, trừ các giao dịch kinh doanh đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc phạm vi điều chỉnh giá của Nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật về giá. Dưới đây là một số hình thức giao dịch phổ biến hiện nay.

Giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ

Các công ty có quan hệ liên kết thường thực hiện giao dịch mua bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ cho nhau. Ví dụ, một công ty sản xuất có thể cung cấp nguyên vật liệu cho công ty con của mình để sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh.

Chuyển nhượng tài sản, thương hiệu, quyền sở hữu trí tuệ

Một công ty có thể chuyển nhượng quyền sử dụng thương hiệu, bằng sáng chế hoặc quyền sở hữu trí tuệ cho công ty liên kết. Đây là hình thức phổ biến trong các tập đoàn công nghệ và sản xuất.

Giao dịch tài chính

Các công ty có thể thực hiện các khoản vay nội bộ hoặc bảo lãnh tài chính cho nhau. Điều này giúp các công ty con có điều kiện tài chính tốt hơn để phát triển.

Giao dịch liên quan đến nhân sự và quản lý

Một số tập đoàn có thể điều động nhân sự giữa các công ty thành viên hoặc cung cấp dịch vụ quản lý chung, như chiến lược kinh doanh, tài chính hoặc nhân sự.

Hoạt động liên kết ngày càng trở nên phổ biến trong môi trường kinh doanh hiện đại, đặc biệt đối với các tập đoàn và doanh nghiệp có quan hệ liên kết. Việc hiểu rõ các hình thức giao dịch liên kết giúp doanh nghiệp tránh các vấn đề liên quan đến thuế và tối ưu hóa lợi nhuận hợp pháp. 

Quy định về giao dịch liên kết​ trong việc xác định giá tính thuế

Theo quy định tại Khoản 5 Điều 42 Luật Quản lý thuế 2019, giá tính thuế đối với giao dịch liên kết được xác định dựa trên nguyên tắc so sánh với giao dịch độc lập và đảm bảo không làm giảm nghĩa vụ thuế. Các nguyên tắc cụ thể như sau:

Nguyên tắc kê khai và xác định giá

• Doanh nghiệp phải kê khai và xác định giá giao dịch liên kết theo nguyên tắc so sánh với các giao dịch độc lập trên thị trường.
• Việc xác định giá phải tuân thủ nguyên tắc “bản chất hoạt động quyết định nghĩa vụ thuế”, tức là nghĩa vụ thuế phải phản ánh đúng bản chất của giao dịch, không phụ thuộc vào hình thức thể hiện bên ngoài.
• Giá giao dịch có thể được điều chỉnh để phù hợp với giá giao dịch độc lập nhằm đảm bảo nghĩa vụ thuế không bị giảm.

Nguyên tắc điều chỉnh giá

• Trong trường hợp giá giao dịch không phản ánh đúng giá trị thị trường, cơ quan thuế có quyền điều chỉnh để đảm bảo thu nhập chịu thuế không bị giảm một cách không hợp lý.
• Việc điều chỉnh nhằm đảm bảo doanh nghiệp không sử dụng giao dịch liên kết để chuyển lợi nhuận, trốn thuế hoặc làm sai lệch nghĩa vụ thuế phải nộp.

Cơ chế miễn trừ và đơn giản hóa

• Các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, rủi ro thuế thấp có thể được miễn áp dụng các quy định trên và được hưởng cơ chế kê khai đơn giản hóa.
• Điều này giúp giảm bớt thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp nhỏ, đồng thời vẫn đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật về thuế đối với giao dịch liên kết.

Tuân thủ quy định về giao dịch liên kết​ trong việc xác định giá tính thuế là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp có thể hoạt động kinh doanh bền vững, tránh rủi ro về thuế.

Trường hợp được miễn kê khai và lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết

Theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP, một số trường hợp doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng được miễn kê khai hoặc lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết, bao gồm:

Trường hợp miễn kê khai xác định giá giao dịch

Người nộp thuế được miễn kê khai xác định giá nếu đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:

• Chỉ phát sinh giao dịch liên kết với bên liên kết là đối tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam.
• Cả hai bên áp dụng cùng mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp và không bên nào được hưởng ưu đãi thuế trong kỳ tính thuế.

Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn phải kê khai căn cứ miễn trừ theo Mục I, II của Phụ lục I, ban hành kèm theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP.

Trường hợp miễn lập hồ sơ xác định

Doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng không bắt buộc lập hồ sơ xác định giá nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

Doanh thu và giá trị giao dịch liên kết thấp:

• Tổng doanh thu phát sinh trong kỳ tính thuế dưới 50 tỷ đồng.
• Tổng giá trị tất cả giao dịch liên kết phát sinh trong kỳ dưới 30 tỷ đồng.

Đã có thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế:

• Doanh nghiệp đã ký kết và thực hiện nộp báo cáo thường niên theo quy định về thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế (APA).
• Các giao dịch liên kết ngoài phạm vi áp dụng thỏa thuận vẫn phải kê khai theo Điều 18 Nghị định 132/2020/NĐ-CP.

Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh với chức năng đơn giản:

• Không phát sinh doanh thu, chi phí từ hoạt động khai thác, sử dụng tài sản vô hình.
• Có doanh thu dưới 200 tỷ đồng và đạt tỷ suất lợi nhuận thuần (EBIT) trên doanh thu tối thiểu: phân phối từ 5% trở lên, sản xuất từ 10% trở lên, gia công từ 15% trở lên.

Việc hiểu rõ các trường hợp được miễn kê khai và lập hồ sơ giao dịch liên kết giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật mà không tốn quá nhiều thời gian và chi phí vào các thủ tục hành chính không cần thiết.

Kết luận

Giao dịch liên kết đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của các tập đoàn và doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết. Nắm vững các quy định pháp luật và nguyên tắc xác định giá giao dịch không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn hạn chế rủi ro thuế và tối ưu hiệu quả kinh doanh. Nếu doanh nghiệp của bạn gặp khó khăn trong quá trình thực hiện, dịch vụ của BEE PRO sẵn sàng hỗ trợ để đảm bảo quy trình tuân thủ và vận hành hiệu quả.

BEE PRO

Cảm ơn bạn đã xem bài viết này. Cập nhật các bài viết từ BEE PRO để biết thêm thông tin mới nhất về kế toán, thuế và các quy định chính sách cập nhật.

BEE PRO – Đồng hành tận tâm!